Hoogtepunten van 2023

01

Transparante traceerbaarheid en duurzame recyclage

26

Audits ingepland buiten Europa

72

Audits uitgevoerd buiten Europa

8

Aantal niet compliant recycleurs

98,6 %

Geïdentificeerde eindbestemmingen

Een van de speerpunten waar we op hebben ingezet in 2023, is een betere traceerbaarheid van kunststof verpakkingsafval. Daarnaast hebben we het aantal controles bij recyclagebedrijven buiten de EU opgevoerd.

In 2022 noteerden we een opmerkelijke toename van de hoeveelheid bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval dat binnen de Europese grenzen werd gerecycleerd. Die hoeveelheid steeg met ruim 10% tot ongeveer 50%. In 2023 nam de export van kunststofafval naar recyclagebedrijven buiten de EU echter opnieuw toe tot ongeveer 60%. De vraag naar gerecycleerd materiaal buiten Europa groeit nog steeds en Europese recycleurs kunnen niet concurreren met recycleurs buiten Europa die materialen kopen tegen steeds hogere prijzen.

Deze evolutie onderstreept het belang van audits in opdracht van Valipac bij recyclagebedrijven buiten Europa. De audits voor het referentiejaar 2022 hebben aangetoond dat ongeveer 2.000 ton kunststof verpakkingsafval van Belgische bedrijven niet volgens de Europese normen voor milieu, gezondheid en veiligheid was verwerkt. Die hoeveelheden zijn dan ook afgetrokken van onze recyclageresultaten.

Meer transparantie

Om onze partners een beter zicht te geven op de verwerking van het verpakkingsafval, bouwden we een digitaal platform waarin alle informatie over de eindbestemmingen van bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval en de resultaten van onze audits bij recyclagebedrijven werd samengebracht.

Via dit platform kunnen de aangesloten afvalinzamelaars controleren in welk land het bedrijfsmatig verpakkingsafval uiteindelijk wordt gerecycleerd en ervoor zorgen dat de betrokken recyclagebedrijven legaal opereren en dat het afval wordt gerecycleerd onder omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die in Europa (Broadly Equivalent Conditions).

Op die manier zorgt ons platform voor een bewustmaking bij de afvalinzamelaars wiens afval niet wordt behandeld zoals de wetgeving voorschrijft. Tegelijk biedt het informatie waarmee ze een antwoord kunnen bieden aan de vragen m.b.t. de duurzaamheidsambities van hun klanten.

02

Samenwerking over de grenzen heen

Valipac als voorbeeld … tot in Chili

Ook buiten Europa trekt ons systeem de aandacht. In 2023 ontvingen we meermaals een delegatie van ProREP, de Chileense tegenhanger van Valipac. Ze kwamen leren van de best practices van ons systeem. We zijn er dan ook fier op dat ProREP in nauwe samenwerking met Valipac in 2023 zijn accreditatie in Chili behaalde.

Daarmee heeft Chili als eerste land in Latijns-Amerika een systeem voor de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor bedrijfsmatige verpakkingen. Net als Valipac werkt ProREP samen met private partners voor de inzameling en recyclage. Een belangrijke uitdaging bij de toepassing van het systeem in Chili was een operationele aanpak te ontwikkelen die het hele land dekt. Dus ook in afgelegen gebieden waar nog geen inzamelaars en recyclagebedrijven actief waren.

Het transparant delen van onze kennis en van de werking van ons systeem hielp ProREP om zijn accreditatie te behalen. We leerden op onze beurt van de aanpassingen die ProREP deed om het systeem af te stemmen op de lokale context en de enorme oppervlakte van het land. Zo werd de samenwerking een win-win voor beide organisaties.

Netwerk versterken in Turkije

Een delegatie van Valipac nam eind november 2023 deel aan de Plast Eurasia-beurs in Istanbul. Dat bood ons een unieke kans om contact te leggen met lokale recyclagebedrijven en de overheid en hun aandacht te vestigen op de toekomstige uitdagingen voor de recyclage van bedrijfsmatig kunststofafval.

Turkije is vandaag een belangrijke bestemming voor bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval. Er wordt verwacht dat de geëxporteerde hoeveelheid in de nabije toekomst fors zal toenemen door de nieuwe EU-verordening (Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen) die de uitvoer van kunststofafval buiten de OESO-zone vanaf eind 2026 verbiedt.

Tegelijkertijd zal deze verordening de verwerking van kunststof verpakkingsafval enkel toelaten door installaties die vooraf zijn geauditeerd en goedgekeurd. We anticipeerden op deze nieuwe verordening: we hebben een auditprotocol ontwikkeld op basis van bijlage 10 van de Verordening Overbrenging Afvalstoffen en, in samenwerking met lokale SGS-kantoren, laten we controles uitvoeren bij recyclagebedrijven die afval uit België verwerken. Door te anticiperen op de nieuwe EU-regels zijn de geauditeerde Turkse recycleurs beter voorbereid op de toekomst. Dit initiatief onderscheidt België duidelijk van de rest van de EU. Geen enkel ander land heeft al een traceerbaarheidssysteem voor bedrijfsmatig verpakkingsafval opgezet en geen enkel ander land voert audits uit bij recycleurs.

Samenwerking met Nederland voor meer garanties op recyclage

Valipac en zijn Nederlandse tegenhanger Verpact tekenden een samenwerkingsovereenkomst over de audits bij recycleurs van bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval. Dit akkoord is het begin van een Europese samenwerking rond het toezicht op de recyclage van bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval.

Via een gestandaardiseerd auditprotocol komen we tot een uniforme beoordeling van de recycleurs. Dankzij de samenwerking met onze Nederlandse collega’s zal het aantal audits fors toenemen. De twee organisaties zullen ook auditverslagen van recyclagebedrijven delen.

De synergie tussen de twee organisaties vergroot onze impact op de duurzaamheid van de recyclage van bedrijfsmatige kunststof verpakkingen. Het is dan ook onze ambitie om deze samenwerking uit te breiden naar andere landen voor nog meer efficiëntie.

Door de samenwerking tussen Valipac en Verpact zorgen we voor meer transparantie in de resultaten van de audits bij recycleurs. We voeren voortaan gezamenlijk audits uit bij recycleurs buiten de EU. Het is ons opzet om deze samenwerking verder uit te breiden tot andere UPV-organisaties zodat de audits op dezelfde manier verlopen door alle lidstaten.

BEKIJK DE VIDEO

Verpakkingen met recycled content in Frankrijk stimuleren

De lancering van ons myRecycledcontent.be platform betekent een belangrijke stap voorwaarts in ons engagement voor de circulariteit van bedrijfsmatige verpakkingen.

Dankzij dit platform is het voor bedrijven een stuk makkelijker om leveranciers van kunststof verpakkingen gemaakt uit gerecycleerd materiaal te vinden. Alle leveranciers op het nieuwe platform beschikken over de nodige certificeringen om het percentage recyclaat in hun producten aan te tonen.

Dit initiatief overstijgt onze landsgrenzen omdat het gebruik van recyclaat in kunststof verpakkingen een Europees gegeven is.

Sommige EU-landen heffen een belasting op virgin kunststof, terwijl andere dan weer een bonus geven voor het gebruik van kunststof recyclaat. Bovendien zijn de meeste producenten van kunststof verpakkingen met gerecycleerd materiaal actief in meerdere landen.

Daarom zet Valipac haar schouders onder een internationale samenwerking om bedrijven de weg te tonen naar leveranciers van verpakkingen met kunststof recyclaat. Het doel is een gezamenlijke database te bouwen met producenten van bedrijfsmatige kunststof verpakkingen met gerecycleerd materiaal. Dat heeft nu al geleid tot de lancering van myRecycledContent.fr door Twiice in Frankrijk. Onze collega’s van RIGK in Duitsland en Recoup in het Verenigd Koninkrijk ontwikkelen momenteel ook lokale platforms die gebruik zullen maken van onze gemeenschappelijke producentendatabase.

03

Waarde creëren voor onze stakeholders

Samen bouwen aan duurzame verpakkingsoplossingen

Door actief samen te werken met onze klanten, timmeren we samen aan de weg naar een duurzamere toekomst. Daarom bieden we onze klanten verpakkingsdiagnoses aan die hen motiveren om te investeren in de verduurzaming van hun verpakkingen door ze beter recycleerbaar te maken. Zo initieerden en faciliteerden we succesvol het verbeteren van de recycleerbaarheid van de Knauf gipszakken.

Deze verpakkingen bestonden uit een buitenlaag van papier en een dikke binnenlaag van polyethyleen (PE). De recyclage van deze verpakkingen was bijzonder complex en zelfs onmogelijk.

In samenwerking met Celabor en Knauf zijn we op zoek gegaan naar een duurzamer alternatief. Het resultaat was de ontwikkeling van een verpakking met drie lagen papier en een extreem dunne laag kunststof, die gerecycleerd materiaal bevat. De nieuwe verpakking werd succesvol op zijn recycleerbaarheid getest door 4EverGreen. De nieuwe gispzak werd intussen in productie genomen. Daarbij was het niet nodig om het productieproces aan te passen wat een bijkomend voordeel was.

Deze samenwerking toont aan dat een win-winsituatie kan gecreëerd worden voor zowel het milieu als de bedrijven, zonder ingrijpende veranderingen in het productieproces en kwaliteit van de verpakkingen. Het succes van deze samenwerking kreeg intussen navolging buiten onze landsgrenzen. Alle Europese dochterondernemingen van Knauf zouden binnenkort gebruik maken van het nieuwe type duurzamere gipsverpakkingen.

Knauf streeft al vele jaren naar een verantwoorde milieuaanpak. Onze samenwerking met Valipac heeft aangetoond dat we zonder ingrijpende veranderingen in het productieproces en de kwaliteit van de verpakkingen een win-winsituatie kunnen creëren voor zowel het milieu als de bedrijven.

BEKIJK DE VIDEO

De win-win van kennis delen

Het delen van kennis over de recyclage van bedrijfsmatige verpakkingen is een cruciaal onderdeel van de werking van Valipac om haar missie om samen te werken aan een circulaire economie te realiseren. Hoe meer bedrijven zich bewust zijn van het belang en de mogelijkheden om hun verpakkingen te recycleren, hoe dichter ze komen bij een circulaire werking. Met dit doel voor ogen organiseerde Valipac in 2023 twee online trainingen en een seminarie.

De eerste training – in samenwerking met Celabor – draaide rond de recycleerbaarheid van papier en karton. De tweede richtte zich op het gebruik van gerecycleerd materiaal in verpakkingen. Producenten en gebruikers getuigden hoe dat in de praktijk verloopt, met de focus op de kansen en obstakels die ze tegenkwamen op hun traject. Met deze opleidingen bereikte Valipac 350 mensen uit diverse bedrijven.

In oktober sloegen we de handen in elkaar met Fost Plus voor ons seminarie Reduce, Reuse, Recycle. De 85 deelnemers konden praktische presentaties bijwonen van Plarebel, Materia Nova, Fevia en Arteveldehogeschool. Daarna was er tijd voor speeddatesessies, waarbij de deelnemers van gedachten konden wisselen met dertien experts.

Duurzaamheids-inspanningen worden transparanter

De Corporate Sustainability Reporting Directive verplicht bedrijven om vanaf 2024 transparant te rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid en -prestaties. Vanaf 2025 moet een eerste golf van tweehonderd Belgische bedrijven voldoen aan de Europese rapporteringsverplichting. Daarna wordt dat aantal stelselmatig uitgebreid tot 2.800 bedrijven. We zullen onze klanten actief ondersteunen bij deze rapportering met gedetailleerde informatie over de CO2-, stikstofoxide- en fijnstofemissies die ze besparen door de recyclage van hun verpakkingsafval.

Onze klanten kunnen ook op ons rekenen voor ondersteuning bij de rapportage over vier Sustainable Development Goals, namelijk SDG 8, 11, 12 en 13.

Onze bijdrage aan fatsoenlijke arbeidsomstandigheden

Onze audits bij de kunststof recyclagebedrijven buiten Europa focussen onder meer op de arbeidsomstandigheden ter plaatse. Die moeten vergelijkbaar zijn met de normen binnen de EU.

Onze KPI : Gecontroleerd en conform verklaard tonnage van bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval.

Onze bijdrage aan duurzame steden

Bedrijfsmatig verpakkingsafval recycleren vermindert de uitstoot van stikstofoxide (NOx) en heeft zo een positief effect op de gezondheid. We stimuleren bedrijven met financiële prikkels en gerichte communicatiecampagnes om meer verpakkingsafval te scheiden en zo de impact op het milieu te verminderen.

Onze KPI : Is het aantal ton bespaarde stikstofoxide van gerecycleerde verpakkingen, in vergelijking met de productie van nieuwe verpakkingen en in vergelijking met de verbranding.

Onze bijdrage aan verantwoorde
consumptie en productie

Naast recyclage zijn het gebruik van verpakkingen met recyclaat en de stap naar meer herbruikbare verpakkingen een belangrijke doelstelling voor bedrijven. We spelen daarin de rol van katalysator. Daarnaast zorgen we voor transparantie en controles als verpakkingsafval buiten de EU wordt verwerkt.

Onze KPI : We delen cijfers over het percentage gerecycleerd materiaal in kunststof verpakkingen, de recyclagegraad per verpakkingsmateriaal, de verdeling van recyclage eindbestemmingen, de verhouding tussen gerecycleerde verpakkingen en verbrand afval en de verhouding tussen eenmalige verpakkingen en herbruikbare verpakkingen per materiaalsoort.

Onze bijdrage aan klimaatacties

Recycleren vermindert de noodzaak om nieuwe verpakkingen te produceren met virgin grondstoffen, een energie-intensieve activiteit die CO2 uitstoot. Bovendien vereist recyclage doorgaans minder energie dan de productie van nieuwe materialen.

Onze KPI : CO2-uitstoot bespaard door het gebruik van verpakkingen met gerecycleerd materiaal, CO2-uitstoot bespaard door het recycleren van verschillende verpakkingsmaterialen.

04

Europese regelgeving: toekomstige uitdagingen

In 2023 bereidden we ons verder voor op verschillende nieuwe Europese verordeningen die een belangrijke impact hebben op onze werking en op de industrie. De totstandkoming ervan had heel wat voeten in de aarde, maar werd in 2024 goedgekeurd. Naast de eerder goedgekeurde Corporate Sustainability Reporting Directive gaan dit jaar ook de Verordening Overbrenging Afvalstoffen en de Verordening Verpakking en Verpakkingsafval van kracht. Deze nieuwe regelgevingen betekenen een cruciale stap in de richting van een circulaire economie en de impact ervan op onze industrie mag niet onderschat worden. Dankzij ons uitgebreid traceerbaarheidssysteem en jarenlange ervaring in bedrijfsmatige verpakkingen beschikken we over waardevolle data en kennis om onze klanten bij te staan in het toepassen van de nieuwe Europese regels.

Export kunststof verpakkingen aan banden

De Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen verbiedt de export van kunststofafval naar niet-OESO-landen vanaf eind 2026. Vijf jaar na de inwerkingtreding van de verordening kunnen niet-OESO-landen bij de Europese Commissie een aanvraag indienen om opnieuw kunststofafval uit Europa te importeren. De voorwaarden om aan dit verzoek te voldoen zijn echter uiterst restrictief.

Deze maatregel verhoogt de druk op de markt voor het sorteren, inzamelen en recycleren van Europese kunststof verpakkingen aanzienlijk en legt ook de hiaten in de Europese recyclagecapaciteit bloot.

Vandaag wordt immers 40%, of ongeveer 24.000 ton, van het in België ingezamelde bedrijfsmatige verpakkingsafval gerecycleerd in niet-OESO-landen. Tegen eind 2026 zullen voor deze hoeveelheden andere afzetmarkten moeten worden gevonden.

De verordening voorziet ook in een verscherpt toezicht op de uitvoer naar OESO-landen, met de mogelijkheid om de uitvoer te verbieden als het afval niet wordt verwerkt in omstandigheden die gelijkwaardig zijn aan die in de Europese Unie. Tegelijkertijd mag afval alleen worden geëxporteerd naar faciliteiten die zijn gecontroleerd en gecertificeerd als compliant.

Uniek traceerbaarheids- systeem van Valipac

We hebben bijna alle eindbestemmingen (98,6% van het volume) voor bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval geïdentificeerd met ons systeem voor tracering. In samenwerking met SGS, en in overeenstemming met de Europese regelgeving, voeren we om de 2 jaar audits uit bij eindrecycleurs buiten Europa. Het auditprotocol dat we hierbij gebruiken, voldoet aan de vereisten van de Europese afvaltransportverordening. Het is ontworpen om te controleren of afval van Belgische oorsprong wordt verwerkt in overeenstemming met de lokale wetgeving en of recycleurs voldoen aan de huidige Europese veiligheids-, milieu- en gezondheidsnormen.

Niet-conforme recycleurs remediëren

De hoeveelheden bedrijfsmatige verpakkingen van recycleurs die niet voldoen aan de Europese regelgeving worden afgetrokken van onze recyclageresultaten. De aangesloten traders of ophalers die samenwerken met recycleurs die niet voldoen aan de audit worden op de hoogte gebracht en gevraagd om de samenwerking stop te zetten. In 2023 werd bij 2 van de 8 niet conforme recycleurs onaangekondigd een controle audit uitgevoerd. Het resultaat van de audit bleek voor beide bedrijven positief.

Bestemming	Zone	Geëxporteerde hoeveelheden (in ton)	Aantal uitgevoerde audits	Aantal geplande audits	Aantal niet-conforme recycleurs
Turkije	OESO	11 320	32	12	4
Indonesië	Niet OESO	7 878	14	4
Vietnam	Niet OESO	6 752	11	1	1
Maleisië	Niet OESO	6 355	10	7	2
India	Niet OESO	132	4	2
Taiwan	Niet OESO	132	0	/
Pakistan	Niet OESO	66	1	/	1

Nieuwe Europese verordening verpakkings- en verpakkingsafval

Na een langdurig proces met heel wat wijzigingen werd de verordening verpakking en verpakkingsafval dit jaar op 24 april goedgekeurd door het Europees Parlement. Door tijdgebrek en de Europese verkiezingen worden de vertaling en wettelijke verificatie uitgesteld tot na de inwerkingtreding van het nieuwe Europese parlement in de tweede helft van 2024. Dan zal ook de Raad zijn definitieve goedkeuring aan het document geven. De komende maanden en jaren moeten er nog tal van gedelegeerde en uitvoeringsbesluiten worden opgesteld. Pas dan zullen we een duidelijk beeld krijgen van de praktische gevolgen van alle artikelen uit de verordening.

Intussen zijn er alvast vier maatregelen die een belangrijke impact hebben op bedrijfsmatige verpakkingen.

Recycleerbaarheid van verpakkingen

Alle verpakkingen die op de markt worden gebracht, moeten tegen 2030 recycleerbaar zijn. Dit wordt bepaald door de design for recycling guidelines én door de mogelijkheid om de verpakking “at scale” te recycleren. Hiervoor moet het recyclagepercentage 55% of meer zijn in de hele Europese Unie, met uitzondering van 35% voor hout. De recycleerbaarheid wordt gedefinieerd volgens drie performance niveaus A, B en C. De verpakkingsverantwoordelijken moeten hun bijdrage tot de recyclage moduleren volgens het performance niveau en het type verpakking. Vanaf 2038 zijn verpakkingen van niveau C niet langer toegestaan op de markt.

Hergebruik

Bedrijven die verkoop- en transportverpakkingen gebruiken binnen dezelfde lidstaat en tussen vestigingen van hetzelfde bedrijf in een andere lidstaat, zullen tegen 2030 alleen herbruikbare verpakkingen mogen gebruiken. Voor vervoer tussen lidstaten is het percentage hergebruik vastgesteld op 40% vanaf 2030 en 70% vanaf 2040. Deze verplichting geldt voor palletten, opvouwbare kunststof kratten, trays, kunststof kratten, intermediate bulk containers, emmers, vaten en blikken van alle formaten en materialen, met inbegrip van flexibele formaten, folie en spanbanden voor de stabilisatie en bescherming van producten die tijdens het vervoer op palletten worden geplaatst.

Recycled content

Vanaf 2030 moeten alle kunststof onderdelen van bedrijfsmatige verpakkingen minimaal 35% post-consumer recyclaat bevatten. Deze doelstelling stijgt naar 65% vanaf 2040.

Preventie

De hoeveelheid verpakking die op de markt wordt gebracht, moet worden verminderd met 5% tegen 2030, 10% tegen 2035 en 15% tegen 2040.

Valipac gaat mee de nieuwe uitdagingen aan

De nieuwe Europese regelgeving heeft een grote impact voor heel veel bedrijven. Het goed informeren en begeleiden van onze klanten is een prioriteit voor Valipac.

Informeren

In april organiseerden we het eerste seminarie over bedrijfsmatige verpakkingen. Dit initiatief bood ons een goede gelegenheid om het specifieke karakter van bedrijfsmatige verpakkingen uiteen te zetten voor een Europees publiek. Zo konden we als kenniscentrum op het gebied van bedrijfsmatige verpakkingen de unieke ervaring en knowhow van Valipac in dit domein voorstellen en de meerwaarde tonen van het Valipac-systeem voor alle EU-landen en daarbuiten.

In mei organiseerden we een webinar voor onze klanten en partner-federaties om de impact van de verordening verpakking en verpakkingsafval op onze industrie toe te lichten.

Begeleiden

Valipac is van oudsher een toonaangevende adviesverlener op het vlak van duurzame verpakkingen. Zo bieden we onze klanten gratis verpakkingsdiagnoses en ontwikkelden we design for recycling guidelines voor bedrijfsmatige verpakkingen. Op het platform Valipac Academy kunnen onze klanten deze guidelines raadplegen en een tool gebruiken om de recycleerbaarheid van hun verpakkingen te evalueren.

Verder investeren we samen met onze partners in proefprojecten om hergebruik van transportverpakkingen te bevorderen. Zo lopen er momenteel projecten voor het hergebruik van palletten in de bouwsector en onderzoeken we of het haalbaar is om big bags te hergebruiken. Onze volgende grote uitdaging is om tegen 2030 alle eenmalige stretchfolie en hoezen te vervangen door herbruikbare alternatieven.